Historie Amervallei

Geschiedenis van het Amervallei Bierbrouwersgilde

Voor een interview over de rijke historie van ons gilde zijn wij, Guus Bollen, Jorgo IJsselsteijn en Martijn Kruiswijk, afgereisd naar Stadsbrouwerij De Drie Ringen in Amersfoort. Daar spreken we Piet de Haan, medeoprichter van Stadsbrouwerij De Drie Ringen en één van de grondleggers van het Bierbrouwersgilde De Amervallei. Hij vertelt ons een verhaal over ambacht, vriendschap en de opmars van speciaal bier in Nederland.

De Engelse route

Net als veel brouwers heeft Piet een bijzonder verhaal over hoe hij tot het maken van het edele bier is gekomen. Dat van Piet gaat wat verder terug dan van de meesten op ons gilde. De zus van Piet trouwde met een Engelsman, waardoor hij regelmatig met de boot naar Engeland reisde om daar feest- en verjaardagen door te brengen. Tijdens een van deze bezoeken kreeg hij een flesje bier aangereikt met de opmerking: “Proef maar, heb ik zelf gebrouwen.”. Dat bier smaakte verrassend lekker en Piet's nieuwsgierigheid naar het bierbrouw ambacht was gewekt. Piet slaat wat wort-siroopblikken in bij de lokale middenstand en terug in Nederland wordt het eerste eigengemaakte De Haan bier gebrouwen.

Bier in de zeventig en tachtig

In januari 1976 was bier in Nederland synoniem voor pils. Merken als Heineken, Amstel, Oranjeboom en Skol domineerden de tapkranen, speciaal bieren waren nauwelijks verkrijgbaar. Wie écht smaakvol bier wilde kopen of drinken, moest naar België reizen. Dit veranderde langzaam in de jaren tachtig, toen bieren als Palm, De Koninck en Hoegaarden hun intrede deden in selecte cafés. De oprichting van de Alliantie van Biertapperijen in 1986 markeerde een keerpunt. Deze organisatie vertegenwoordigde gespecialiseerde biercafés die minimaal vijf bieren op tap en veertig soorten op fles moesten aanbieden.
Het zelf brouwen van bier was in die tijd een hele opgave. Brouwwinkels met ingrediënten en materialen bestonden nog nauwelijks. Piet haalde veel van zijn spullen bij Drogisterij Slamat in Utrecht. De drogist had bierbrouwen als hobby en brouwers uit de wijde omtrek bezochten zijn winkel regelmatig voor inkopen. Ook leden van De Amervallei storten zich in het prille begin op de import en verkoop van brouwmaterialen, meestal onderling tussen de leden.

Oprichting van het gilde

Over de precieze ontstaansgeschiedenis van De Amervallei wisten we lange tijd niet veel. De statuten van de vereniging staan weliswaar in het archief, maar de persoonlijke verhalen ontbreken. Dat er een verbinding was met De Drie Ringen was wel bekend, maar hoe precies was onduidelijk.
Tijdens een bezoek van een van onze leden aan De Drie Ringen kwamen handgeschreven stukken over het bierbrouwen boven water. Daarop werd onder andere vermeld dat het brouwproces “eenvoudig in principe, maar complex in uitvoering” was. Op deze papieren prijkte een glazen buikfles-logo met de tekst “Wijnmakers- en bierbrouwersgilde De Amervallei” – een ontwerp dat later zou verdwijnen.
Piet herinnert zich de oprichting levendig. Een kleine groep enthousiastelingen, verenigd door hun liefde voor bier en wijn, besloot begin 1983 kennis uit te wisselen via een op te richten vereniging. Na een krantenartikel groeide de groep snel: tijdens de oprichtingsvergadering telde het gilde al twintig leden. Statuten werden opgesteld, een bestuur gekozen en via een notariële akte kreeg de vereniging op 4 maart 1985 een juridische status. Dat de vereniging momenteel meer dan 160 leden telt, verbaast Piet en maakt hem zichtbaar trots.

De vroege jaren

Het eerste bestuur bestond uit twee echtparen: Albert van Ool en zijn vrouw, en Christina Sandivoort met haar man. Zij organiseerden vier à vijf bijeenkomsten per jaar in een gehuurd zaaltje. Kennisuitwisseling over brouwtechnieken en inkoopadressen stond centraal, maar de gezelligheid van het proeven van de eigengemaakte bieren en wijnen was minstens zo belangrijk.
Bij de start bestond twee-derde van de leden uit wijnmakers. Deze verhouding verschoof echter snel. Jongere leden bleken meer geïnteresseerd in bierbrouwen, waardoor de wijntak van het gilde medio jaren negentig uitstierf.
De Amervallei was volgens Piet in die tijd een echte gezelligheidsvereniging voor mensen met dezelfde passie: het maken van bier en wijn. “Ouwe jongens krentenbrood” noemt Piet het. Samen bessen en druiven plukken. De jaarlijkse kerstmaaltijd was befaamd en is bij sommigen van de huidige Amervallei leden zelfs nog bekend: zelfgemaakte wijnen, experimentele bieren en uitgebreide gangen brachten de leden jaarlijks samen.
Naast de gildestructuur van de makers waren in die tijd diverse leden als keurmeesters aan ons gilde verbonden. Piet was zelf bierkeurmeester en ook Derek Walsh heeft in die tijd als keurmeester een rol gespeeld.

De Drie Ringen

In 1989 nam Piet het voorzitterschap van het gilde over, maar die rol was van korte duur. Een jaar later maakte hij van zijn hobby zijn werk en richtte samen met zijn vrouw de Amersfoortsche Bierbrouwerij De Drie Ringen op. Het kraakpand aan het Grote Spui, eigendom van het Sint Pieters- en Bloklands Gasthuis, werd verbouwd tot brouwerij. 
Het ondernemer zijn en het brouwen, promoten en verkopen van het bier slokte zoveel tijd op dat Piet al snel het voorzittersstokje moest overdragen. Wel blijft hij dan nog lid van de vereniging en brouwt regelmatig met andere Amervallei leden nieuwe biersoorten in de brouwerij. Zo komt het eerste commerciële Weizen-bier, gebrouwen met geïmporteerde gist uit Keulen, via de ketels van De Drie Ringen naar Nederland.

Erfenis

De geschiedenis van De Amervallei en De Drie Ringen illustreert hoe een passie cultuur kan vormgeven. Wat begon als informeel kennisuitwisseling tussen hobbyisten, groeide uit tot een bloeiende bierbrouwersvereniging waar jaarlijks nieuwe leden bijkomen. 
De kennisuitwisselings- en proefavonden zijn inmiddels maandelijks, de kerstmaaltijd is vervangen door een zomerbarbecue en een nieuwjaarsreceptie en de huidige gildeleden experimenteren nog steeds, maar nu met stijlen als Black IPA’s en Milk Stouts. De vereniging is actiever dan ooit en organiseert brouwdagen op speciale locaties, lezingen door experts, brouwerij excursies, barrel-aged projects, een jaarlijkse brouwcursus, keuring momenten en het clubkampioenschap. 
Als slagroom op de biertaart wordt in het jubileumjaar 2025 het landelijke Open Nederlands Kampioenschap voor Amateurbierbrouwers, het ONK 2025, door De Amervallei georganiseerd. 
De kernwaarden – kwaliteit, kennisoverdracht en gemeenschapszin – zijn ongewijzigd. Zo draagt De Amervallei, op eigen wijze en door pioniers zoals Piet, bij aan een levendig bierlandschap waar traditie en innovatie hand in hand gaan.